คำคน
จะพูดจาสารพัดประหยัดปาก
อย่าพูดมาเติมต่อซึ่งข้อขำ
ความสิ่งไรในจิตจงปิดงำ
อย่าควรนำแนะออกไปนอกเรือน ฯ
สุภาษิตสอนหญิง
อันอ้อยตาลหวานลิ้นแล้วสิ้นซาก
แต่ลมปากหวานหูไม่รู้หาย
แม้นเจ็บอื่นหมื่นแสนจะแคลนคลาย
เจ็บจนตายนั้นไม่เหน็บเหมือนเจ็บใจ ฯ
เพลงยาวถวายโอวาท
แม้นจะเรียนวิชาทางค้าขาย
อย่าปากร้ายพูดจาอัชฌาสัย
จึงซื้อง่ายขายดีมีกำไร
ด้วยเขาไม่เคืองจิตคิดระอา ฯ
สุภาษิตสอนหญิง
เป็นมนุษย์สุดนิยมเพียงลมปาก
จะได้ยากโหยหิวเพราะชิวหา
แม้นพูดดีมีคุณเขาเมตตา
จะพูดจาจงพิเคราะห์ให้เหมาะความ ฯ
สุภาษิตสอนหญิง
แม้มีคู่ชูชิดสนิทนุ่ม
เหมือนห่อหุ้มผ้าทิพย์สักสิบผืน
หอมบุปผามาไลยไม่ยั่งยืน
ไม่ชูชื่นเช่นรสพจมาน ฯ
พระอภัยมณี
ถึงบางพูดพูดดีเป็นศรีศักดิ์
มีคนรักรสถ้อยอร่อยจิต
แม้นพูดชั่วตัวตายทำลายมิตร
จะชอบผิดในมนุษย์เพราะพูดจา ฯ
นิราศภูเขาทอง
อันโซ่ตรวนพรวนพันมันไม่อยู่
คงหนีสู้ส้อนหมุนในฝุ่นผง
แม้นผูกใจไว้ด้วยปากไม่จากองค์
อุตส่าห์ทรงทราบแบบที่แยบคาย ฯ
เพลงยาวถวายโอวาท
เขาย่อมว่าพูดดีเป็นศรีศักดิ์
คงได้ภักษ์ได้ผลมาล้นไหล
เหมือนน้ำขึ้นเรือพายสบายใจ
เข้าที่ไหนได้ที่นั่นดังพรรณนา ฯ
พระอภัยมณี
อันลมปี่ดีแต่เพราะหู
ที่จะสู้ลมปากยากหนักหนา ฯ
พระอภัยมณี
เหมือนจะรู้ในเล่ห์เสน่หา
แต่หากว่าพูดยากเป็นปากหอย
เปรียบเหมือนคนจนทุนทั้งบุญน้อย
จะกล่าวถ้อยออกไม่ได้ดังใจนึก ฯ
นิราศเมืองเพชร
การนินทากาเลเหมือนเทน้ำ
ไม่ชอกช้ำดังเอามีดลงกรีดหิน ฯ
พระอภัยมณี
ผู้ดีว่าแล้วขี้ข้าไม่ควรพลอย
แต่ควรคล้อยมิให้เคืองในเรื่องความ ฯ
พระอภัยมณี
เจ้าของตาลรักหวานปีนขึ้นต้น
ระวังตนตีนมือระมัดมั่น
เหมือนคบคนคำหวานรำคาญครัน
ถ้าพลั้งพลันเจ็บอกเหมือนตกตาล ฯ
นิราศพระบาท
อันแม่สื่อคือปีศาจที่อาจหาญ
ใครบนบานเข้าสักหน่อยก็พลอยโผง
อย่าเชื่อนักมักตับจะคับโครง
มันชักโยงอยากกินแต่สินบน ฯ
สุภาษิตสอนหญิง
แต่คนร้ายหลายลิ้นย่อมปลิ้นปลอก
เลี้ยงมันหลอกหลอนเล่นเหมือนเช่นผี
อย่าพานพบคบค้าเป็นราคี
เหมือนพาลีหลายหน้าระอาอาย ฯ
พระอภัยมณี
จะพูดจาปราศรัยกับใครนั้น
อย่าตะคั้นตะคอกให้เคืองหู
ไม่ควรพูดอื้ออึงขึ้นมึงกู
คนจะหลู่ล่วงลามไม่ขามใจ ฯ
สุภาษิตสอนหญิง
อันแม่สื่ออย่าได้ถือเป็นบรรทัด
สารพัดเขาจะพูดนี้สุดอย่าง
แต่ล้วนดีมีบุญลูกขุนนาง
มาอวดอ้างให้อนงค์หลงอาลัย ฯ
สุภาษิตสอนหญิง
ซึ่งซักถามตามระบอบให้ตอบถ้อย
เหมือนฟื้นฝอยหาตะเข็บให้เจ็บจิตต์
ช่วยเฉลี่ยเกลี่ยไกล่เสียให้มิด
ด้วยชอบผิดพระก็รู้อยู่แก่ใจ ฯ
สุภาษิตสอนหญิง
แม้มีคู่ชูชิดสนิทนุ่ม
เหมือนห่อหุ้มผ้าทิพย์สักสิบผืน
หอมบุปผามาไลยไม่ยั่งยืน
ไม่ชูชื่นเช่นรสพจมาน ฯ
พระอภัยมณี
ถึงบางพูดพูดดีเป็นศรีศักดิ์
มีคนรักรสถ้อยอร่อยจิต
แม้นพูดชั่วตัวตายทำลายมิตร
จะชอบผิดในมนุษย์เพราะพูดจา ฯ
นิราศภูเขาทอง
อันโซ่ตรวนพรวนพันมันไม่อยู่
คงหนีสู้ส้อนหมุนในฝุ่นผง
แม้นผูกใจไว้ด้วยปากไม่จากองค์
อุตส่าห์ทรงทราบแบบที่แยบคาย ฯ
เพลงยาวถวายโอวาท
เขาย่อมว่าพูดดีเป็นศรีศักดิ์
คงได้ภักษ์ได้ผลมาล้นไหล
เหมือนน้ำขึ้นเรือพายสบายใจ
เข้าที่ไหนได้ที่นั่นดังพรรณนา ฯ
พระอภัยมณี
อันลมปี่ดีแต่เพราะหู
ที่จะสู้ลมปากยากหนักหนา ฯ
พระอภัยมณี
เหมือนจะรู้ในเล่ห์เสน่หา
แต่หากว่าพูดยากเป็นปากหอย
เปรียบเหมือนคนจนทุนทั้งบุญน้อย
จะกล่าวถ้อยออกไม่ได้ดังใจนึก ฯ
นิราศเมืองเพชร
การนินทากาเลเหมือนเทน้ำ
ไม่ชอกช้ำดังเอามีดลงกรีดหิน ฯ
พระอภัยมณี
ผู้ดีว่าแล้วขี้ข้าไม่ควรพลอย
แต่ควรคล้อยมิให้เคืองในเรื่องความ ฯ
พระอภัยมณี
เจ้าของตาลรักหวานปีนขึ้นต้น
ระวังตนตีนมือระมัดมั่น
เหมือนคบคนคำหวานรำคาญครัน
ถ้าพลั้งพลันเจ็บอกเหมือนตกตาล ฯ
นิราศพระบาท
อันแม่สื่อคือปีศาจที่อาจหาญ
ใครบนบานเข้าสักหน่อยก็พลอยโผง
อย่าเชื่อนักมักตับจะคับโครง
มันชักโยงอยากกินแต่สินบน ฯ
สุภาษิตสอนหญิง
แต่คนร้ายหลายลิ้นย่อมปลิ้นปลอก
เลี้ยงมันหลอกหลอนเล่นเหมือนเช่นผี
อย่าพานพบคบค้าเป็นราคี
เหมือนพาลีหลายหน้าระอาอาย ฯ
พระอภัยมณี
จะพูดจาปราศรัยกับใครนั้น
อย่าตะคั้นตะคอกให้เคืองหู
ไม่ควรพูดอื้ออึงขึ้นมึงกู
คนจะหลู่ล่วงลามไม่ขามใจ ฯ
สุภาษิตสอนหญิง
อันแม่สื่ออย่าได้ถือเป็นบรรทัด
สารพัดเขาจะพูดนี้สุดอย่าง
แต่ล้วนดีมีบุญลูกขุนนาง
มาอวดอ้างให้อนงค์หลงอาลัย ฯ
สุภาษิตสอนหญิง
ซึ่งซักถามตามระบอบให้ตอบถ้อย
เหมือนฟื้นฝอยหาตะเข็บให้เจ็บจิตต์
ช่วยเฉลี่ยเกลี่ยไกล่เสียให้มิด
ด้วยชอบผิดพระก็รู้อยู่แก่ใจ ฯ
สุภาษิตสอนหญิง
ที่มา ว.สุริยไชย. คำสอนสุนทรภู่. กรุงเทพฯ : ไพลิน, ๒๕๔๔.
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น